گزارشی از نشست «نوجوان نوجوی امروز»
تاریخ انتشار: ۱۱ آبان ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۹۰۱۷۳۴۶
ایسنا/اصفهان «ادبیات خلاق در نظر ما فقط شعر و داستان نبود، بلکه سرگرمی هم در این تقسیم‌بندی قرار می‌گرفت و حتی تصویرسازی هم ادبیات خلاق بود و این ادبیات خلاق سبب می‌شد نوجوان کودک و نوجوان به فکر آمده و حرکت کند. اما آیا پس از تحصیل، کودک و نوجوان ما شاعر و نویسنده می‌شوند؟»
به گزارش ایسنا، این بخشی از جمله‌هایی بود که در نشست «نوجوان نوجوی امروز» با موضوع «ادبیات خلاقانه و نوجوان امروز» مطرح شد که از سوی معاونت فرهنگی جهاد دانشگاهی واحد اصفهان و با همکاری دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان، در محل این دفتر برگزار شد.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
محمدرضا رهبری، معاون فرهنگی جهاددانشگاهی واحد اصفهان در این نشست اظهار کرد: پرسش آغازین این است که چه چیز سبب شده این جلسه برگزار و چه چیز باعث شده نوجوانان ۱۰ تا ۲۰ سال تا این میزان محل بحث و بررسی باشند و در جامعه درباره آنها صحبت شود؟ این مسئله نشان می‌دهد که جامعه با پرسش‌هایی مواجه است که همه بدون مشخص بودن منظر گفت‌وگو درباره آن بحث و تبادل نظر می‌کنند، با این وجود ۳ منظر را در بحث پیرامون نوجوانی می‌توان در نظر گرفت. اول آنکه آیا نوجوانی دوره رشد و شکوفایی است یا دوران پرآشوب و خطرزای گذار میان کودکی و بزرگسالی؟ انتخاب هر یک از این نگاه‌ها مباحث متفاوتی را ایجاد می‌کند.
وی اضافه کرد: اگر نوجوانی را فرصت رشد در نظر بگیریم، وضعیت حال و موقعیت فعلی نوجوان اهمیت می‌یابد و این سوال طرح می‌شود که کتاب خوب چه اتفاقی برای نوجوان رقم می‌زند؟ برخی کارشناسان بیان می‌کنند که در زمانه فعلی که عصر اطلاعات است، بهترین و سالم‌ترین نوع تفکر، تفکر نقادانه است.
معاون فرهنگی جهاددانشگاهی واحد اصفهان گفت: سوال این است که چطور ادبیات بخوانیم که به تفکر نقادانه منتهی شود؟ براساس نظرات کارشناسان پاسخ این است که پرسش از معنای متن را به تأخیر انداخته و سد راه لذت ادبی نشویم، در نتیجه وقتی نوجوان گام به گام با داستان همراه می‌شود، متن بر او اثر گذاشته و با ساخت خلاقانه معنای داستان، معنای جهان واقعی را نیز می‌سازد؛ برای مثال داستان‌های فانتزی بدون صحبت مسقیم، نوجوان را با ترس‌ها، اضطراب‌ها و ناکامی‌ها مواجه می‌کنند و به همین دلیل بهترین روش برای کنترل ناکامی‌ها و ترس‌ها است.
ادبیات به هیچ وجه فقط داستان نیست
مجید ملامحمدی، سردبیر مجله پوپک نیز در این نشست با اشاره به اینکه او و همکارانش بیش از ۳۰ سال در نشریات مختلف کودک و نوجوان کار کرده‌اند، گفت: اگرچه فضای مجازی، کار را برای ما نویسندگان و مجلات کودک و نوجوان سخت کرده، اما کار را از دست ما خارج نکرده و همچنان با قوت و انگیزه به پیش می‌رویم؛ به‌طوری که برخی از این مجلات همچنان حرف اول را می‌زنند.
او افزود: ما از جهت نشریه و مجله کودک و نوجوان که بخش وسیعی از ادبیات خلاقانه کودک و نوجوان ما را در برمی‌گیرد، به ویژه در ۴۰ سال گذشته، بسیار جلوتر از کشورهای همسایه هستیم. فعالیت نشریه‌ای و مجله‌ای در این کشورها بیشتر حالت رنگ و لعاب و سرگرمی دارد. در حوزه شعر هم ما قوی‌تر هستیم، شعر کودک و نوجوانِ ما از دهه‌های قبل از انقلاب با قوت بیشتری شروع شد و بزرگانی بودند که آن را با بنای محکمی پایه گذاشتند، مثل مرحوم کیانوش و دولت آبادی بعد از انقلاب هم این روند محکم‌تر و قوی‌تر از قبل پیگیری شد.
ملامحمدی با بیان اینکه ادبیات شعری ما در حوزه کودک و نوجوان واقعاً خاص است، گفت: کشورهایی مثل مصر و لبنان که در ادبیات و کارهای نشر پیشرو هستند، در زمینه شعر کودک و نوجوان حرف زیادی برای گفتن نداشته و قالب شعری خاص، قوت و استحکام شعر کودک ما را ندارند. در داستان هم ما به جایگاه خوبی رسیده‌ایم و فراتر از آن در کتاب آثار فانتزی بسیار خوبی تولید شده، البته این خوب بودن به معنای کافی بودن نیست و طبیعتاً باید بهتر شود. بخشی از ادبیاتی که در کشور ما به بچه‌ها انتقال داده می‌شود، از طریق کتب درسی مدارس است که آنها را ادبیات خلاق نمی‌دانیم، زیرا اشعار و داستان‌ها جنبه آموزشی دارند و بعضاً اول و آخر داستان‌ها و اشعار کوتاه شده و تغییر داده می‌شوند تا جنبه آموزشی متن افزایش یابد، درحالی‌که ادبیات خلاقانه جدای از این روند است.
این نویسنده گفت: مجله‌ای مثلا سلام بچه‌ها که ۳۰ سال است منتشر می‌کنیم، یا نشریه پوپک که کمتر از ۳۰ سال از انتشار آن می‌گذرد همه ادبیات خلاق هستند. یعنی کودک علاوه بر دریافت آموزش و تربیت، حرکت داده می‌شود و یا نوجوان نویسنده تربیت می‌شود. زمانی در دهه ۷۰ بیش از ۱۰۰ نویسنده کودک و نوجوان داشتیم که تعداد زیادی از آنها نویسنده و شاعر خلاق اواخر دهه ۸۰ بودند، چون مخاطب ادبیات خلاق بودند، البته ادبیات خلاق در نظر ما فقط شعر و داستان نبود، بلکه سرگرمی هم در این تقسیم قرار می‌گرفت و حتی تصویرسازی هم ادبیات خلاق بود و این ادبیات خلاق سبب می‌شد نوجوان کودک و نوجوان به فکر آمده و حرکت کند.
او اضافه کرد: آیا پس از تحصیل، کودک و نوجوان ما شاعر و نویسنده می‌شوند؟ خیر؛ تعداد این افراد بسیار انگشت‌شمار است، چرا که ادبیات، خلاق نبوده است. در نشریات کودک و نوجوان پرورش نویسندگی آموزش داده می‌شد و رمان، داستان، شعر، تصویر و حتی در نشریه‌ای مثل سنجاقک کاردستی هم جزئی از ادبیات خلاق در نظر گرفته می‌شود.
ملامحمدی اضافه کرد: ادبیات در نگاه ما نشریه‌ای‌ها، به هیچ وجه فقط داستان نیست. من از کودکی کار خود را از کودکی با ادبیات شروع کردم. پدرم نویسنده آثار دینی در قم بود، کتابخانه کوچکی داشتیم که بیشتر کتاب‌ها دینی بود. من در این فضا تشنه کتاب شدم، چرا که بچه‌ها در هر فضایی قرار گیرند و با آن خو می‌کنند، گاهی بچه‌ها با کتاب بازی می‌کنند، آنها را روی هم می‌چینند و این خیلی خوب است، چرا که این فضایی است که باعث ایجاد عُلقه می‌شود. گاهی فرد در یک مزرعه رشد می‌کند و نوع نگاه و فکر آن برگرفته از آن فضا است. همان کتابخوانی باعث شد من با نشریات کودک نوجوان ارتباط پیدا کنم. درواقع ادبیات خلاق باعث شد من نویسنده شوم. نشریه بر من و دوستانم تاثیر زیادی داشت، ما علاقه زیادی به کتاب و نشریه داشتیم و ادبیات خلاق سبب شد ما به رشته‌های دیگر مثل تئاتر و موسیقی توجه داشته باشیم.
سردبیر مجله پوپک تصریح کرد: گاهی ادبیات خلاق توسط رشته‌های دیگر نوشته شده مثل ترجمه که آن هم ادبیات خلاق است و حرفهای، اما محتوای آن مورد پسند نیست، مورد هجوم قرار می‌گیرد و ادبیات خلاق باید آنقدر محکم باشد که مقابل این هجوم بایستد. ادبیات خلاق در کشور ما بسیار محکم و خوب است، در عین حال جای کار بسیاری دارد. نویسندگان بسیار خوبی داریم که باید کار کنند و متولیان فرهنگی بیشتر حمایت کنند چرا که هجوم دیگری ادبیات خلاق ما را تهدید می‌کند و آن فضای مجازی است که هیچ آورده‌ای برای کودک و نوجوان ما ندارد و به کتاب نشریه و خلاقانه اندیشیدن لطمه زده و وقت استفاده از آنها را می‌گیرد.
هر کودک برای خود یک شهر است
علی باباجانی، نویسنده، شاعر و دبیر جشنواره سلام نیز با اشاره به اینکه یکی از کارهای خلاقانه نوجوان خروج از هنجارها است، بیان کرد: ادبیات خلاقانه مفهوم پُر دامنه‌ای است و ادبیات یک مفهومی وسیع‌تر از داستان و شعر است. در عین حال باید ویژگی‌های دوران نوجوانی شناخته شود. یکی از ویژگی‌های این دوران اعتقاد به مهم بودن است، دیگر ویژگی تصور همه دانی و رفتار بر خلاف تفکر دیگران، جستجو و هویت مستقل است. اگر نوجوان را بپذیریم به رشد شخصیت او کمک کرده‌ایم
او اضافه کرد: ۷ عنصر باعث شکل‌گیری شخصیت نوجوان می‌شود خانواده، الگوها، دوستان، آموزش و پرورش، صدا وسیما و رسانه، دین و محیط اطراف هر نوجوان بر اساس این عناصر رشد می‌کند. والدین هم در زمانه‌ای دیگر با شکل متفاوتی از این عناصر رشد کرده‌اند، اما انتظار دارند که نوجوان نگاه یکسانی با آنها داشته باشد و همین باعث درگیری میان نوجوان و والدین می‌شود.
باباجانی بیان کرد: امروز هر کودک برای خود یک شهر است که می‌تواند همه نیازهای خود را از طریق فضای مجازی برطرف کند و والدین از این فضا غافل هستند و نوع رفتار ما با بچه‌های امروز و نپذیرفتن آنها باعث بروز مشکلات در ارتباط ما با آنها می‌شود. ما در مجموعه مجلات، ۳ مجله داریم. مجله سلام بچه‌ها برای گروه سنی نوجوان، مجله پوپک برای گروه سنی کودک و مجله سنجاقک برای گروه سنی خردسال. تفاوت مجله با کتاب در تنوع مطالب موجود در آن است که از شعر داستان سرگرمی و ... در آن وجود دارد و ما سعی کرده‌ایم علاوه بر استفاده از نویسندگان و تصویرگران حرفهای با نوجوان امروز ارتباط داشته باشیم و همین باعث رشد مجله شده، چرا که میان تجربه ما به‌عنوان متولد دهه ۵۰ با تجربه نویسنده متولد ۸۰ تفاوت و فاصله زیادی است؛ لذا تلاش ما باید تربیت نویسندگان امروز باشد که بتوانند راحت پیام‌های ما را به مخاطب برسانند.
باباجانی گفت: ما درکنار مجله جشنواره‌ای به نام جشنواره کتاب سلام داریم که در آن کتاب‌های منتشر شده در سال ۱۴۰۱ در بخش‌های شعر، داستان، تصویرگری، معارف و بین‌الملل بررسی می‌شود با توجه به اینکه هرساله ۷ هزار عنوان کتاب کودک و نوجوان چاپ منتشر می‌شود و این نشان می‌دهد بر خلاف ادعای رایج مطالعه کننده و مخاطب هست، اما مشکل در گام بعد از چاپ و نشر است که کتاب کمتر به دست مخاطب می‌رسد. در حال حاضر یکی از آفاتی که جامعه ما در حوزه کتاب با آن مواجه است، کتاب‌های ترجمه است، ناشر به سلیقه خود کتاب‌های ترجمه‌ای را به دلیل حق‌الزحمه کمتر و چاپ آسان‌تر چاپ کرده و همین باعث تغییر فرهنگ و تغییر ذائقه کودک و نوجوان ما و تفوق فرهنگ غرب بر آنها می‌شود، کتاب‌های ترجمه به لحاظ آماری بسیار بیشتر از تالیفی هستند و برای تغییر این وضعیت نویسندگان باید حمایت شوند و نهادهای فرهنگی باید به این موضوع توجه کنند. در حال حاضر ما تازه متوجه فاصله میان خود و نوجوانان شده‌ایم.
این نویسنده کودک و نوجوان به مفهوم "نوجوان ابدی" اشاره کرد و گفت: این مفهوم برای وقتی است که نوجوان را نپذیرفتیم و استعداد او شکوفا نشده است، به همین دلیل وقتی به سن ۳۰ سالگی رسید در نوجوانیِ خود می‌ماند و به همین دلیل است که جوانِ ما دکتری شیمی دریافت می‌کند، اما بیکار است و این به دلیل شکوفا نشدن استعدادهای فرد در نوجوانی است.
او تاکید کرد: ما باید در نوشتن و ادبیات خلاق باشیم. نمی‌توان به سبک ۳۰ سال پیش نوشت و انتظار اثرگذاری داشت. تنها اثری که هرروز نو به نو و تازه می‌شود، قرآن است که سرشار از خلاقیت و تازگی است، چرا که خدا بهترین قصه‌پرداز است. قرآن منظوم‌ترین نثر است. همچنین شعرای بزرگِ ما با خلاقیت سبک‌های مختلف را از آن خود کردند و لذا نویسندگی جدید ما هم باید خلاقانه و متناسب با مخاطب امروز باشد.
امروز روند خلاقیت یک نفره نیست
سید سعید هاشمی، نویسنده، شاعر و سردبیر نشریه سلام بچه‌ها نیز در این نشست با بیان اینکه خلاقیت باید پا به پای زمان باشد، گفت: خلاقیت یعنی سیر زمانی خلاقیت در دوره گذشته می‌توانست کندتر باشد. ۱۰۰ سال پیش منبر، خلاقیت بود تا سال‌های سال این منبر جوابگو بود، چرا که سیر زمان کندتر بود. از بعد از انقلاب شکل منبرها تغییر کرد، فردی مثل آقای راستگو منبر را برای بچه‌ها ایجاد کرد و آقای قرائتی تخته وگچ را همراه با منبر کرد که همه اینها خلاقیت بود، اما از جایی به بعد خلاقیت افت کرد و امروز نوجوانان از منابر فاصله گرفته‌اند.
او ادامه داد: در خصوص کتاب هم به همین صورت است، در دهه‌های ۲۰ و ۳۰ خودِ کتاب خلاقیت بود، زیرا سواد مردم پایین بود و ناشر نویسنده و چاپخانه نبود و ایجاد موضوع و سوژه جدید باعث هجوم مردم می‌شد و به همین دلیل زمانی که روزنامه اطلاعات منتشر شد، روز اول ۹۰۰ نسخه فروش داشت، آن هم بدون تبلیغات و اطلاع‌رسانی. تولید روزنامه و مجله در آن زمان خلاقیت بود. کتاب داستان راستان برای نوجوانان خلاقیت بود. در آن زمان به دلیل سیر سریع صنعت و اطلاعات این خلاقیت‌های ایستا و پاسخگوی نیاز جامعه بود، اما امروز با سرعت فعلی تکنولوژی، ما به خلاقیت روزانه نیاز داریم و این موضوعی است که غربی‌ها به آن توجه کردند و ما از آن غافل هستیم و در کشور ما هرچند سال تغییری ایجاد می‌شود آن هم توسط اشخاص و نه حکومت، چرا که یادنگرفته‌اند چطور خلاقانه کار کنند و چطور کتاب‌هایی مثل کتب دینی را خلاقانه بنویسند.
او با اشاره به اینکه ما در کتاب هم به خلاقیت نیاز داریم، گفت: خلاقیت در محتوا و تازه بودن محتوا و متعلق به امروز بودنِ آن مورد نیاز است. خلاقیت در تصویرگری و طراحی جلد نیاز دیگر امروز است. کتاب باید نوجوان را بخواند و جذابیت بصری داشته باشد. پخش کتاب وقتی خلاقانه و مویرگی باشد، نوجوان جذب می‌شود. نوجوان امروز کمتر کتابفروشی می‌رود؛ لذا پخش باید با توجه به همه این ویژگی‌ها و جذاب باشد. دنیای کتاب بدون تصویر گذشته تصاویر کتاب باید مخاطب را در خود غرق کند.
هاشمی تاکید کرد: امروز روند خلاقیت یک نفره نیست و همه بخش‌های مختلف دست در دست هم می‌دهند تا یک محصول جذاب و خلاقانه ایجاد شود؛ با این وجود آموزش پرورش، سنت‌گرایی، اجبارگرایی، فضای مجازی، غربزدگی که اجازه نمی‌دهد دنبال خلاقیت باشیم و آشنا نبودن نویسندگان با تغییرات جهانی دشمنان و موانع خلاقیت هستند.
همچنین الهه خاشعی، مربی کودک و نوجوان با بیان اینکه نوجوانان ما امروز مطابق فرهنگ‌ما عمل نمی‌کند، کارهایی می‌کنند که نباید انجام دهند و چیزهایی می‌بینند که نباید ببیند، گفت: چرا این‌گونه شده است؟ چرا آنها مطابق فرهنگ ما نیستند؟ چرا نوجوان امروز قرآن نمی‌خواند؟ در صورتی که اگر همین یک کتاب را بخواند، به کتاب دیگری در زندگی نیاز ندارد؛ چراکه خداوند تمام موارد مورد نیاز انسان را در این کتاب بیان کرده است.
او اضافه کرد: ما در این زمینه مدل غربی هم نمی‌توانیم استفاده کنیم، زیرا به کار نمی‌آید و فرهنگ ما با فرهنگ غرب یکی نیست. ما در حوزه مهارت‌های فکری RJ بومی‌سازی شده است و دقیقاً با فرهنگ ایرانی تناسب دارد.
این مربی کودک و نوجوان با اشاره به مقاله علمی ادامه داد: این سؤال وجود دارد که نویسنده خلاق کیست و متن خلاق چه می‌تواند باشد؟ نویسنده دنیای داستانی را ساخته و شخصیت‌های داستانی را ایجاد می‌کند و خودش را در ارتباط با آن شخصیت‌ها می‌داند؛ ولی چرا همه نویسندگان خلاق نیستند؟
خاشعی گفت: در مقاله‌ای که در سال ۲۰۲۳، تحقیقاتی درباره نوجوانان ۱۵ تا ۱۶ ساله انجام و بررسی شد که نوجوان‌ها چگونه می‌توانند متنی خلاق بنویسند و متن خلاق دارای چه ویژگی‌هایی است؟ نویسنده، در تعریف خلاقیت، آن را توانایی تولید اثری دقیق و مناسب می‌داند؛ اما نوجوان برای بهبود بخشیدن به نوشتار خلاق خود باید چه کاری انجام دهد؟ ما باید تفکر خلاق را در نوجوان پرورش دهیم، نوجوان باید در محیطی برای یادگیری قرار گیرد که به خلاقیت و انگیزه منجر می‌شود. این مقاله بیان می‌کند که اگر می‌خواهیم آموزشی خلاق داشته باشیم و خلاقیت نوجوانان را پرورش دهیم باید فرصت‌هایی برای رشد و تقویت تخیل آنها فراهم کنیم.
طراح مدل Rj گفت: سیستم فکری در مدل RJ به این صورت است که انسان ورودی‌ای دریافت می‌کند و آن را با یادسپاری در حافظه‌اش نگه می‌دارد؛ سپس بازیابی، تجزیه و تحلیل داده‌ها انجام شده و خروجی می‌دهد. وقتی نوجوان ورودی نامناسب دریافت کند؛ مثلاً در فضای مجازی چیزی که نباید را ببیند که نباید سیستم فکری‌اش دچار اختلال می‌شود.
این فعال حوزه کودک و نوجوان با بیان اینکه در زمینه ادبیات و نویسندگی هم باید ببینیم کدام واژه مناسب استفاده است، گفت: اگر واژگان مناسب را به شکل مناسب ترکیب کنیم، خروجی خوبی ایجاد می‌شود که شامل نوشتار یا گفتار خلاقانه است. در تعریف مدل RJ خلاقیت چیزی است که وجود ندارد و ما آن را می‌سازیم و نویسنده خلاق از دو راه می‌تواند خلق کند؛ به‌صورت هشیار مانند شعر گفتن با رعایت وزن و قافیه و دیگری به‌صورت ناهشیار که اوج خلاقیت در نویسندگی است؛ همچون نوشته‌های عرفانی مولانا.
خاشعی تأکید کرد: مدل مهارت‌های فکری RJ با پروتکل‌ها و تمرین‌هایی که برای نوجوانان طراحی کرده، به‌ویژه در نویسندگی و داستان‌سازی، عملکرد مغز را بهبود بخشیده و قسمت ناهشیار مغز را فعال می‌کند و در نتیجه باعث می‌شود ایجاد رفتار و گفتار خلاقانه در نوجوان می‌شود. نوشتن و خلق کردن از راه واژه‌ها است، نوجوان با یادگیری مهارت‌های فکری که بومی‌سازی شده و ویژه کشور و فرهنگ ما است می‌تواند بفهمد که سمت چه چیزی بروند و چه چیزی ببینند.
انتهای پیام
منبع: ایسنا
کلیدواژه: استانی فرهنگی و هنری جهاد دانشگاهی نوجوانی ادبيات كودك و نوجوان ادبيات استانی اجتماعی استانی شهرستانها استانی اقتصادی استانی سیاسی استانی ورزشی استانی فرهنگی و هنری منطقه مازندران استانی علمی و آموزشی استانی اجتماعی استانی شهرستانها استانی اقتصادی استانی سیاسی کودک و نوجوان ما ادبیات خلاقانه ادبیات خلاق نوجوان امروز همین دلیل فضای مجازی فرهنگ ما ویژگی ها کتاب ها ۳۰ سال بچه ها
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.isna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایسنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۹۰۱۷۳۴۶ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
خلاقیت؛ موتور رشد شهرها
خلاقیت و نوآوری از دیرباز از بخش‌های مهم در شکل‌گیری و توسعه شهرها بوده‌اند و امروزه با توجه به پیشرفت‌های گسترده محیط‌های شهری فقدان آنها در برنامه‌ریزی‌های توسعه شهری در عمل بی معنا است و باید مورد توجه قرار گیرد.
به گزارش سرویس ترجمه خبرگزاری ایمنا، خلاقیت به‌عنوان تمایل به تولید یا شناسایی ایده‌ها، جایگزین‌ها یا امکاناتی تعریف می‌شود که ممکن است در حل مشکلات، برقراری ارتباط با دیگران و سرگرم کردن خود و دیگران مفید باشد. افراد برای خلاق بودن باید اطراف خود را به روش یا از منظری جدید تماشا کنند. توانایی ایجاد جایگزین‌ها یا دیدن متفاوت اطراف به‌طور منحصربه‌فرد با تغییر اتفاق نمی‌افتد، بلکه نیازمند اقداماتی اساسی‌تر مانند انعطاف‌پذیری و لذت بردن از هر آن چیزی است که تاکنون دیده یا شنیده نمی‌شد.
یک محیط خلاق می‌تواند یک اتاق، یک دفتر، یک ساختمان، مجموعه‌ای از ساختمان‌ها، یک انبار بازسازی شده، محوطه دانشگاه، خیابان، منطقه، محله و گاهی اوقات یک شهر باشد. البته این مکان‌ها به همان اندازه می‌توانند کاملاً غیرخلاقانه باشند. آنچه یک محیط را خلاق می‌کند این است که به کاربر این حس را می‌دهد که می‌تواند به مکانی که در آن قرار دارد شکل دهد یا آن را از نو خلق کند.
شهر خلاق به‌عنوان یک رویکرد و چارچوبی متمایز و در عین حال انعطاف‌پذیر ارائه می‌شود و زمانی ارزشمند است که رویکرد شهر خلاق را تحت نگرانی‌های جدیدی قرار می‌دهد که به تقویت مجدد آن کمک می‌کند. شهر خلاق شهری است که در آن خلاقیت یک عامل استراتژیک در توسعه شهر به‌شمار می‌رود. چنین شهری مکان‌ها، تجربیات، جاذبه‌ها و فرصت‌هایی را برای پرورش خلاقیت در بین شهروندان خود فراهم می‌کند.
درک شهر خلاق به‌عنوان یک رویکرد به دو دلیل مهم است. اولین مورد ظرفیتی است که این رویکرد برای تأثیرگذاری در حوزه‌های سیاست‌های شهری و فرهنگی حفظ می‌کند. دوم اینکه رویکرد شهر خلاق به معرفی درک پیچیده‌ای از بعد فرهنگی که محیط‌های شهری، زندگی عمومی و حکمرانی شهر دارند، کمک کرده است. خلاقیت نه تنها کلید موفقیت، بلکه یک گرایش طبیعی شهرها است که این امر درک شدن آن را در محیط‌های شهری ضروری می‌کند رویکرد شهر خلاق به‌ویژه در رادیکالی‌ترین فرمول‌بندی‌های اولیه خود، ارتباط نزدیکی با نوآوری شهری دارد.
نوآوری شهری نیز به‌عنوان فرایند جدید یا بهبود یافته‌ای درک می‌شود که به‌طور قابل‌توجهی با فرآیندهای قبلی متفاوت است. برای دهه‌ها، تمرکز نوآوری بر پیشرفت‌های فنی قرار داشت، اما امروزه تمرکز بر فرآیندهای غیرفناورانه نیز در حال گسترش است و حتی گاهی برای بهره‌گیری از نوآوری هیچ نیازی به استفاده از فناوری نیست. برای مثال نوآوری ممکن است شامل معرفی وسایل‌نقلیه خودران هوشمند، برقی و تقاضامحور یا طراحی نوعی برنامه‌ریزی شهری باشد که نیازی به استفاده از خودرو ندارد. بیش از نیم میلیون شهر در جهان وجود دارد و همه آنها تا حدی نوآوری دارند. خلاقیت یک فرآیند واگرا و نوآوری دارای منطق همگرا است و به همین دلیل این دو به یکدیگر نیاز دارند.
نظریه‌های توسعه محلی و منطقه‌ای شهرها طی دهه‌های اخیر شاهد ظهور مجموعه‌ای از تغییرات بود که جنبه‌های مختلف مرتبط با فرهنگ را به‌عنوان عناصر کلیدی در آینده واقعیت‌های شهری مفهوم‌سازی کرد. این مفاهیم در قالب اصلی «شهر خلاق» گنجانده شد و یک مدل بدیهی را تشکیل داد که دارای ارزش کلی بود. پس از آن بررسی فرآیندهایی که از طریق آنها چارچوبی منسجم و پذیرفته‌شده در این زمینه شکل گرفت، ماهیت پیچیده شهر خلاق را آشکار کرد و به سیاست‌گذاری‌هایی با تأثیرگذاری بالا در زمینه شهرسازی منتهی شد. بخش فرهنگی محیط‌های شهری امروزه بسیار حائز اهمیت است. شهرها و مناطق متعدد سیاست‌هایی را طراحی می‌کنند که خواستار عمل در حوزه‌های مرتبط با آن هستند و سازمان‌های بین‌المللی اصلی اهمیت محوری فرهنگ، خلاقیت و نوآوری را در حکمرانی شهری و توسعه شهر به رسمیت شناخته‌اند.
هدف شهرسازی خلاق این است که شهر به‌عنوان یک اثر هنری زنده در نظر گرفته شود که در آن شهروندان می‌توانند در ایجاد یک مکان دگرگون‌شده مشارکت داشته باشند. این امر مستلزم بر خودرای از خلاقیت اقشار مختلف همچون مهندسان، مددکاران اجتماعی، برنامه‌ریزان شهری، شخصیت‌های تجاری، برگزارکنندگان رویدادها، معماران، متخصصان مسکن، متخصصان فناوری اطلاعات، روان‌شناسان، مورخان، انسان‌شناسان، دانشمندان علوم طبیعی، محیط‌بانان، هنرمندان مردمی و مهم‌تر از همه مردم عادی باشد که به‌عنوان شهروند در شهرها زندگی می‌کنند. این خلاقیت، همه‌جانبه و نه‌تنها محرک کشف یک اختراع فنی جدید، بلکه مولد ایجاد تعاملات در جریان شهری است.
هر دوره‌ای از تاریخ به شکل خاصی از خلاقیت نیاز دارد، چراکه بدون شک امروز با دیروز و فردا متفاوت خواهد بود. خلاقیت پاسخی برای همه مشکلات شهری نیست، اما پیش‌زمینه‌هایی را ایجاد می‌کند که در آن امکان فراهم آوردن فرصت‌هایی برای یافتن راه‌حل‌های خلاقانه برای توسعه شهری وجود دارد. خلاقیت شهری مهم‌تر از همه نیازمند تغییر در طرز فکر و برخورداری از اخلاق است. این اخلاق مربوط به هر آن چیزی می‌شود که زندگی می‌بخشد، آن را حفظ می‌کند و گسترش می‌دهد. این امر مستلزم تمرکز بر خلاقیت نرم است که شامل توانایی پرورش شهرها و بوم‌شناسی فرهنگی آنها می‌شود.
خلاقیت همواره در طول تاریخ در شهرها وجود داشته، هرچند با عناوین نبوغ، مهارت، استعداد یا هوش اختراع شناخته می‌شده است. به عبارت دیگر شهرهای سراسر جهان به خودی خود و مطابق معمول ایجاد نشده و هر یک از ویژگی‌های برخوردار است که بدون شک لازمه آنها برخورداری از عنصر خلاقیت محسوب می‌شود. امروزه نیز شهرها به دلایل مختلفی از این عنصر بهره می‌برند. در اصل این‌گونه احساس می‌شود که خلاقیت می‌تواند پاسخی به مشکلات و فرصت‌های تغییر شرایط تجارت جهانی، تجدید ساختار اقتصادی، اقتصاد مبتنی بر فناوری اطلاعات و جامعه‌ای باشد که تمرکز عمده آنها بر خلق ثروت از طریق ایده‌ها است. این امر به تغییرات چشمگیری منجر می‌شود که شبیه یک تغییر پارادایم به نظر می‌رسد.
لزوم بهره‌گیری از خلاقیت و نوآوری در شهرهابسیاری از شهرها یا مناطق امروزی در حال نابودی هستند و دلیل عمده چنین امری این است که بسیاری از آنها به دلایل زیرساخت‌های فیزیکی یا استمرار در عملکرد به شیوه‌های مرسوم، در گذشته خود گیر کرده‌اند. پیشگیری از این نابودی مستلزم تغییر در نگرش‌ها و نحوه اداره سازمان‌های شهری است که این امر به‌شدت به بهره‌گیری از عنصر خلاقیت نیاز دارد. این اقدام با افزایش رقابت‌پذیری همراه است، چراکه نشان می‌دهد منابع رقابت شهرها با یکدیگر اکنون در سطوح متفاوتی از قبل قرار دارد و شهرها باید فراتر از صرف هزینه‌های پایین و بهره‌وری بالا با یکدیگر رقابت کنند. بخشی از این رقابت نو می‌تواند شامل غنای فرهنگی یک شهر، بهبود ظرفیت شبکه‌سازی آن در سطح جهانی و همگام شدن با بهترین‌های جهانی با ایجاد توانایی مشارکت جوامع یا افزایش آگاهی و کیفیت طراحی شهرها نه‌تنها به‌عنوان یک افزونه، بلکه به‌عنوان بخشی ذاتی از توسعه باشد که از طریق درک نحوه عملکرد شهری با استفاده از پتانسیل رسانه‌ها صورت می‌گیرد.
هدف شهرهایی که سعی در بهره‌گیری از خلاقیت دارند ایجاد شرایطی است که تصمیم‌گیرندگان شهری بتوانند پتانسیل‌هایی مانند تبدیل زباله‌ها به منابع تجاری را بازنگری، دارایی‌های پنهان مانند کشف سنت‌های تاریخی را برای تبدیل شدن به یک محصول جدید ارزش‌گذاری مجدد و دارایی‌های معنوی همچون سرمایه اجتماعی که باعث تولید ثروت می‌شود را اندازه‌گیری کنند.
بهره‌گیری از خلاقیت می‌تواند با برانگیخته شدن شور و اشتیاق شهروندان نسبت به شهر خود با توسعه برنامه‌هایی همراه باشد که به آنها یاد می‌دهد شهر خود را دوست داشته باشند؛ برنامه‌هایی که میل آنها را به یادگیری و کارآفرینی افزایش می‌دهد. این اقدام می‌تواند با پرورش استعدادهای محلی، بازنگری منابع فرهنگی، پیکربندی مجدد زیرساخت‌های شهری، بازگویی داستان متمایز هر شهر برای نسل جوان، بازاندیشی در برنامه‌های درسی برای آموزش مهارت‌های باکیفیت‌تر و مواردی از این قبیل صورت بگیرد و با افزایش تاب‌آوری شهری به‌عنوان اصل اساسی بقای شهرها همراه شود که نیازمند برنامه‌های آموزشی جدید است.
شبکه شهرهای خلاق یونسکوشبکه شهرهای خلاق یونسکو (UCCN) در سال ۲۰۰۴ با هدف ارتقای همکاری بین شهرهایی ایجاد شد که خلاقیت را به‌عنوان یک عامل استراتژیک برای توسعه پایدار شهری شناسایی کرده‌اند. در حال حاضر این شبکه را ۳۵۰ شهر در سراسر جهان تشکیل می‌دهند که با هم در جهت یک هدف مشترک عمل می‌کنند، این هدف شامل قرار دادن خلاقیت و صنایع فرهنگی در قلب برنامه‌های توسعه خود در سطح محلی و همکاری فعال در سطح بین‌المللی است.
شبکه شهرهای خلاق نه‌تنها به‌عنوان بستری برای تأمل در نقش خلاقیت به‌عنوان اهرمی برای توسعه پایدار، بلکه بستری برای اقدام و نوآوری به‌ویژه برای اجرای دستور کار ۲۰۳۰ برای توسعه پایدار و هفت زمینه خلاقانه صنایع دستی و هنرهای عامیانه، هنرهای رسانه‌ای، فیلم، طراحی، غذا، ادبیات و موسیقی است.
ووهان چین برای پاسخ به بیماری همه‌گیر کرونا و تحول، انطباق و پاسخ به همه‌گیری کووید -۱۹ موفق به دریافت جایزه «بازیابی نوآوری» شد.
کمیسیون اروپا دورتموند آلمان را به دلیل تاریخچه نوآوری خود از طریق همکاری با پروژه «شهر همسایگان» به‌عنوان پایتخت نوآوری اروپا در سال ۲۰۲۱ و وانتا فنلاند را به دلیل تلاش‌های خود در زمینه نوآوری به‌عنوان «شهر نوآورانه در حال ظهور اروپا» معرفی کرد.
توکیوی ژاپن با توجه به نحوه به‌کارگیری فناوری شهری، ظرفیت دیجیتال آن و مهم‌تر از همه تأثیر اجتماعی مثبت، نوآورترین و مبتکرترین شهر سیاره زمین شناخته شد. بر اساس این شاخص، بوستون جایگاه دوم و نیویورک رتبه سوم را به خود اختصاص دادند.
مانیز اسپانیا در شبکه شهرهای خلاق یونسکو به‌عنوان «شهر صنایع دستی و هنرهای محبوب» شناخته می‌شود.
بوستون ایالات متحده به دلیل «بافت فرهنگی و ثروت انسانی»، در کنار بهره‌گیری از مدل متنوع گردشگری، عنوان «بهترین شهر خلاق» را به دست آورد.
نوآورترین شهرهای جهان در سال ۲۰۲۲ شامل توکیو، لندن، نیویورک، پاریس، سنگاپور، لس‌آنجلس، بوستون، سانفرانسیسکو و هیوستون و در سال ۲۰۲۳ شامل لندن، نیویورک، توکیو، پکن، پاریس، سانفرانسیسکو، لس‌آنجلس، شانگهای، سئول و مسکو بود.
افزایش ۳۵ درصدی حقوق بازنشستگان حداقل بگیر/کمترین حقوق آن ها ۱۰ میلیون تومان می شود